Đền Cao Lỗ Vương
Đền Cao Lỗ Vương ở làng Đại Than, xã Cao Đức, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh.
Đền thờ Cao Lỗ Vương thâm nghiêm, cổ kính nằm trên bãi bồi của sông Đuống thơ mộng thuộc thôn Đại Trung (tên nôm là làng Lớ), xã Cao Đức (huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh). Đây là nơi ghi dấu, tưởng niệm, tôn vinh bậc thiên tài quân sự của dân tộc đã có công chế tạo “nỏ thần” đánh lui quân xâm lược phương Bắc trong buổi bình minh dựng nước và giữ nước.
Ngôi đền ẩn hiện dưới hàng cây cổ thụ hướng ra sông Đuống, bao quanh là trời mây, sông nước, yên bình và thơ mộng. Trải qua bao biến cố thăng trầm của thời gian, đến nay đền đang được ngành văn hóa tu bổ, tôn tạo cùng với lăng mộ với tổng kinh phí hơn 40 tỷ đồng. Đền được thiết kế với các hạng mục: Tòa đền chính, 2 bên là tả vu, hữu vu, giữa là tam quan, ngoài là nghi môn, bếp thủ từ, công trình phụ, nhà hóa vàng.
Hàng năm, theo tục truyền để ghi công ơn và tưởng nhớ tướng quân Cao Lỗ Vương, đến ngày mồng 10-3 âm lịch, nhân dân ở 8 thôn, làng vùng Đại Than là: Đại Trung, Đông Trung, Bình Than, Tiểu Than, Văn Than, Phù Than, Kênh Phố và Mỹ Lộc cùng thờ Cao Lỗ Vương lại nô nức chuẩn bị tổ chức lễ hội. Ngay từ sáng mùng 9, đền thờ Cao Lỗ Vương được mở cửa để đại diện các làng đến làm lễ Mộc dục (lau chùi ngai thờ thay áo miều mới cho thánh vị). Đến sáng mồng 10, các làng đồng loạt tổ chức rước kiệu, long đình từ làng mình đến đền tế lễ Cao Lỗ Vương rồi xin rước bài vị của ngài về làng mình để tế lễ, mở hội. Đám rước kiệu thánh của tám làng rợp trời với cờ quạt, võng lọng, kiệu… tưng bừng, náo nhiệt cùng đông đảo người dân tham dự.
Với những giá trị đặc sắc về văn hóa, lịch sử, kiến trúc đền thờ Cao Lỗ Vương được xếp hạng là di tích lịch sử cấp Quốc gia năm 2005. Về thăm đền thờ Cao Lỗ Vương, mỗi người sẽ cảm nhận được sự bình yên khi hướng về cội nguồn, thể hiện lòng biết ơn đối với người đã có công với dân với nước.