Đền Hang Miếng
Đền Hang Miếng là điểm du lịch tâm linh nổi tiếng khu vực hồ Hòa Bình thuộc địa phận xã Quang Minh, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La. Có thể đi lễ đền Hang Miếng bằng cả đường thủy và đường bộ. Hầu hết người dân đi lễ đền Hang Miếng bằng đường thủy có thể xuất phát từ cảng Bích Hạ đi khoảng 70 km hoặc từ Cảng Thung Nai đi khoảng 50 km thì đến được đền. Đền Hang Miếng là nơi thờ phụng tôn nghiêm, người dân truyền tụng rằng đền rất linh thiêng.
Hang Miếng là hang núi đá vôi từ lâu đời. Nhân dân địa phương gọi là Hang Miếng vì hang giống cái ninh để nấu nướng, trước kia là nơi nghỉ chân của những người buôn từ miền xuôi lên và dân chài lưới trên sông. Đền Hang Miếng có sự tích như đền Chúa Thác Bờ, xã Vầy Nưa. Người dân lập đền tưởng nhớ về người liệt nữ anh hùng dân tộc Mường Đinh Thị Vân vận động nhân dân trong vùng quyên góp lương thực và cùng mọi người chèo thuyền vượt thác, ghềnh để đem lương thảo đến tiếp tế đoàn quân của nhà vua Lê Lợi vượt qua sóng, gió, gềnh thác sông Đà.
Sau nhiều chuyến chuyển lương thành công, đến chuyến cuối, giông bão nổi ầm ầm, thuyền của bà chở đầy lương chòng chành đã bị đắm ở khúc sông thuộc địa phận Hang Miếng. Xác của bà trôi dạt vào vùng Thác Bờ. Để tỏ lòng tôn kính và tưởng nhớ công lao của bà, nhân dân trong vùng đã lập đền thờ bà ở Hang Miếng. Dân gian gọi là đền Chúa Hang Miếng.
Vào những năm đầu của thế kỷ XX, thực dân Pháp cho xây dựng và mở rộng lại đền. Người ta lập nên đền Bà Chúa Thác Bờ cầu mong bà che chở, phù hộ cho những chuyến xuôi ngược sông Đà. Khi xây dựng thủy điện Hòa Bình, đền bị ngập. Sau đó đền được nhân dân di chuyển lên mốc cao hơn và hiện nay tọa lạc trên ngọn núi Đầu Rồng với 3 dãy nhà: Tiền – trung – hậu, có cung thờ Phật và cung thờ Thánh, Chúa Thượng Ngàn. Đứng trên đỉnh phóng tầm mắt có thể thấy những dãy núi xanh rì mờ xa hay những đảo nhỏ lô nhô giữa sóng nước sông Đà.
Tương truyền, đền Hang Miếng rất linh thiêng. Đi lễ đền được tìm đến vẻ đẹp non nước hữu tình của hồ Hòa Bình, đem lại những phút tĩnh tâm, được hiểu thêm về những giai thoại hào hùng xả thân vì quê hương, xã tắc của bà Đinh Thị Vân, giúp cho tâm hồn thảnh thơi, thư thái. Thắp hương đền Chúa hang Miếng – những nguyện ước cầu bình an, cầu tài, cầu lộc, cầu tự cũng rất linh ứng. Trước đây, đi lễ ở Hang Miếng, chủ yếu là người dân sống khu vực dọc tuyến sông Đà thuộc 2 tỉnh Hòa Bình và Sơn La. Đến nay, số người dân trong và ngoài tỉnh đi thưởng ngoạn sông Đà nhất thiết phải đến đền Chúa Hang Miếng.
Từ lâu nay, khu vực Hang Miếng đã hình thành chợ phiên mở vào các ngày 1, 2/11, 12/21, 22 hàng tháng. Những ngày có chợ đông vui, nhộn nhịp, người mua, kẻ bán, trên bến dưới thuyền tấp nập. Bà con dân tộc các xã ven hồ sông Đà tề tựu đông vui, tập nập. Chợ phiên họp ven hồ hội tụ đủ loại sản phẩm của bà con, từ mớ rau, con cá đến các loại hàng hóa thiết yếu phục vụ đời sống và sản xuất… mang lại những sắc thái rất đáng khám phá khi thăm quan, du lịch đền Hang Miếng.